Eucharystia

(146 -wrzesień -październik2006)

Służba ładu

Marta Wojtasik

Ład nie musi być zachowany dla samego ładu, ale dlatego, żeby podkreślić znaczenie i godność Celebracji

Służba ładu, to jedna z najmniej znanych i rozpowszechnionych, a jednocześnie najtrudniejszych posług liturgicznych. W wielu parafiach jest ona zupełnie nieznana. W dużym stopniu wynika to z niewiedzy, zaniedbania, a może w pewnym stopniu i ze strachu. Posługa ta wymaga bowiem zarówno pokory i miłości bliźniego, jak również stanowczości i operatywności

W zależności od lokalnego zwyczaju, wyglądu kościoła i przede wszystkim ilości wiernych służba ta przybiera różny kształt. Główne jej zadania pozostają jednak niezmienne. OWMR w punkcie 105 podaje:

Funkcję liturgiczną pełnią także: (...)

c) Ci, którzy zbierają ofiary w kościele.

d) Ci, którzy w pewnych krajach przyjmują wiernych w drzwiach kościoła, wskazują im właściwe miejsca i utrzymują porządek w czasie procesji.

Te właśnie funkcje należą do szeroko pojętej służby ładu, przy czym często do wymienionych posług dochodzi także dbałość o wystrój świątyni, a przy braku zakrystiana również przygotowanie miejsca celebracji i paramentów liturgicznych. Jest to szczególnie ważne w czasie uroczystości podczas których kościół oddawany jest niejako do dyspozycji zgromadzenia liturgicznego. Trzeba w tym przypadku jasno oddzielić obowiązki Liturgicznej Służby Ołtarza i Służby Ładu, dlatego ważne jest uzgodnienie ich wcześniej przez ceremoniarzy obu służb. Troska o szaty liturgiczne, paramenty, a zwłaszcza włączenie świateł i mikrofonów, o których często w trakcie przygotowań się zapomina, należy przeważnie do służby ładu, podobnie jak rozkładanie śpiewników czy tekstów modlitw (np. podczas Liturgii Godzin) jeśli takie są potrzebne. Jednak już zapalenie świec ołtarzowych jest zadaniem ministrantów, a i paramentami może zająć się odpowiednia osoba z Liturgicznej Służby Ołtarza.

Zwyczaj witania uczestników celebracji występuje w Polsce niezwykle rzadko, jednak posługa ładu rozpoczyna się jeszcze przed rozpoczęciem Liturgii. Przy dużej ilości wiernych usługujący powinni już wtedy czuwać nad tym, aby wszystkie miejsca siedzące zostały zajęte i by nikt nie stał na drodze procesji wejścia. Jeśli jest to Msza okolicznościowa lub połączona z jakimś innym sakramentem np. chrztem lub bierzmowaniem należy zadbać o to, by przyjmujący dany sakrament trafili na wyznaczone miejsca, a przed ich przybyciem przypilnować, aby miejsca te pozostały puste. Przy Mszach z udziałem dzieci - jeśli tak przewiduje miejscowy zwyczaj - trzeba przypilnować, by dzieci zgromadziły się w wyznaczonym miejscu i nie przeszkadzały przy procesji, a w trakcie Liturgii jeśli nie ma wyznaczonej do tego innej osoby, katechety lub animatora, starać się o ciszę wśród dzieci. Wskazywanie miejsc celebransom i posługującym przy ołtarzu należy do funkcji ceremoniarza Liturgicznej Służby Ołtarza, chociaż przy bardzo dużych uroczystościach, kiedy miejsca dla celebransów znajdują się poza właściwym prezbiterium może przy tym pomagać osoba z Służby Ładu.

Kolejną posługą jest utrzymywanie porządku podczas procesji. Dotyczy to wszystkich procesji jakie mają miejsce podczas celebracji, a więc: wejścia, komunijnej, darów i szczególnie podczas adoracji Krzyża w Wielki Piątek, procesji rezurekcyjnej i procesji Bożego Ciała. Przy czym należy pamiętać i podkreślić bardzo wyraźnie, że zadaniem Służby Ładu nie jest musztrowanie wiernych i ustawianie ich w rządki, ale kierowanie i pokazywanie drogi i kolejności procesji. Jeśli tylko jest to możliwe, dobrze jest już przed rozpoczęciem celebracji zatroszczyć się o poinformowanie wiernych jak dana procesja będzie przebiegać i jaka jest kolejność podchodzenia do Komunii czy adoracji Krzyża, które sprawiają najwięcej problemów służbie ładu i wywołują największe zamieszanie. Szczególnie ważne jest to przy większej ilości komunikujących i w czasie Eucharystii, odprawianej na otwartej przestrzeni, gdzie jest posługa ta staje się niezbędna. Przy takich uroczystościach należy wcześniej wyznaczyć miejsca, w których Komunia będzie udzielana i ustalić z ceremoniarzem i głównym celebransem jak będzie ona przebiegać (procesyjnie czy w tzw. „szpalerze”) i ilu kapłanów będzie jej udzielać. Jeśli Komunia jest udzielana procesyjnie, trzeba wyznaczyć odpowiednią do ilości komunikujących liczbę osób, które poprowadzą kapłanów na wyznaczone miejsca. Osoby te mają za zadanie, po doprowadzeniu księdza, pilnować porządku przy odchodzeniu wiernych od komunii. Jeśli nie ma procesji komunijnej, służba ładu wyznacza miejsca, w których będą szpalery i pilnuje, by były one na tyle szerokie, aby kapłani mogli swobodnie udzielać Komunii. W takiej sytuacji również można zaprowadzić księży na miejsce z którego powinni rozpocząć komunikowanie, szczególnie jeśli szpalerów jest więcej niż jeden w nawie głównej. Należy wcześniej ustalić z celebransem i ceremoniarzem w jaki sposób przyjmowana będzie Komunia i poinformować o tym zgromadzonych, a także uprzedzić księży, że będą poprowadzeni na miejsce przez odpowiednie osoby.

Kolekta, może, ale nie musi być zbierana przez służbę ładu. Przeważnie w parafiach funkcję tę pełni zakrystian, ministranci, bądź ksiądz, który nie celebruje Liturgii. Jednak przy większych uroczystościach dobrze jest wyznaczyć do tego odpowiednią ilość osób spośród odpowiedzialnych za ład.

Służbę ładu może pełnić każdy, kto jest do tego odpowiednio przygotowany - zarówno kobieta jak i mężczyzna. Tak jak przy każdej innej funkcji liturgicznej, posługujący musi znać swoje zadania i być przygotowanym do ich pełnienia. Posługujący nie mają określonego stroju, nie noszą komż, alb czy - tym bardziej specjalnych krzyży czy innych oznaczeń, jedynym ich wyróżnikiem są przeważnie identyfikatory, choć zdarza się, że w miejscach gdzie funkcja ta jest sprawowana na co dzień (przeważnie sanktuaria jak np. Jasna Góra), posługujący noszą specjalne ubrania - nie jest to jednak strój liturgiczny. Pozostali muszą pamiętać o tym by wyglądać godnie i również swoim strojem wyrażać szacunek dla sprawowanego misterium i pełnionej posługi.

Służba ładu jest służbą w „szkole Maryi”. Niepokalana winna być wzorem jak sprawować tę funkcję w sposób dyskretny, ale i stanowczy. Jak pouczać z miłością i troską o piękno liturgii i wyeliminować przy tym chęć wywyższania się. Jak z pokorą i cierpliwością podchodzić do pełnionej posługi, szczególnie, że przy jej pełnieniu stykamy się ze zwykłymi ludźmi, którzy często nie mają pojęcia ani o przepisach liturgicznych, ani o tym, czym jest służba ładu i jakie są jej zadania. Trzeba przy tym koniecznie zaznaczyć że nigdy posługa nie może przesłonić Sakramentu, a obowiązek miłości bliźniego. Ład nie musi być zachowany dla samego ładu, ale dlatego, żeby podkreślić znaczenie i godność Celebracji i o tym musi pamiętać każdy kto chce dobrze tę posługę pełnić.