W Ruchu Światło – Życie raczej nie mamy problemu i z nazwą „kolekta” kojarzymy modlitwę, którą odmawia się po akcie pokuty lub hymnie „Chwała na wysokości Bogu”, a która zamyka obrzędy wstępne Mszy Świętej. Gdyby zapytać innych (którzy nigdy nie brali udziału w żadnej szkole liturgicznej), pewnie często mieliby skojarzenie tylko ze zbieraniem tzw. tacy w kościele, którą również często określa się nazwą „kolekta”.
Nazwa „kolekta” pochodzi od łacińskiego czasownika colligo, colligere – zbierać w jedno, gromadzić w jednym miejscu, z poszczególnych części tworzyć całość. Warto wiedzieć, że struktura tej modlitwy ułożona jest na wzór starożytnych oracji rzymskich, czyli przemówień stosowanych jako mowy w senacie czy w sądzie. Jej tekst posiada więc wyszczególnionego adresata, część zasadniczą i zakończenie. Oracja istniała jako stała część obrzędów w liturgii rzymskiej, gdzie w tej właśnie formie celebrans wypowiadał modlitwy w imieniu całego zgromadzenia. Nazwa „collecta” przyjęła się w liturgii galijskiej, gdzie przewodniczący zgromadzenia zbierał w jedną modlitwę wypowiadane po cichu intencje zebranych.
W kolekcie można wyróżnić kilka elementów tworzących całość tej modlitwy:
•Wezwanie „Módlmy się”, które wskazuje na wspólnotowy charakter Eucharystii i ukazuje udział wszystkich zgromadzonych w niej. Jak głosi Konstytucja o Liturgii w numerze 7: „Chrystus przyłącza do swego dzieła cały Kościół”.
•Chwila milczenia – nie chodzi tu tylko o przedstawienie w duchu, bez słów swojej prośby czy intencji, lecz także o uświadomienie sobie faktu przebywania w obecności Boga, aktywnego uczestnictwa w Misterium Chrystusa, w Jego dziele zbawienia uobecnianym w każdej Eucharystii.
•Adres modlitwy – w drugiej osobie wymieniany jest tutaj Bóg lub Chrystus, najczęściej z podaniem jakiegoś przymiotu lub tytułu np. „Wszechmogący Boże”, „Miłosierny Panie” itp.
•Ewokacja – odwołanie się do przeszłości, do jakiegoś faktu dokonanego, aby w ten sposób uzasadnić prośbę, zwykle chodzi tu o znane wydarzenia z historii zbawienia, które uobecnia dana liturgia, mogą też być wymieniane jakieś cechy Boga; ewokacja nie występuje we wszystkich kolektach, ale jej źródło wywodzi się z mentalności ludzi Starego Testamentu, którzy swe modlitwy poprzedzali zawsze wysławianiem Boga i odwoływaniem się do Jego wspaniałomyślności.
•Inwokacja – w niej celebrans przedstawia Bogu prośbę, jej treść jest ściśle związana z przeżywanym świętem lub okresem liturgicznym.
•Formuła trynitarna – czyli doksologia, stanowi charakterystyczne zakończenie modlitwy ukazujące relacje między osobami w Trójcy Świętej: do Boga jest zanoszona prośba przez Chrystusa w Duchu Świętym, dzięki pośrednictwu Jezusa modlitwa niejako zyskuje swą skuteczność i zostaje wysłuchana.
•Aklamacja „Amen” – właściwe zakończenie modlitwy stanowi aklamacja wszystkich zgromadzonych, którzy w ten sposób wyrażają swój udział w zanoszeniu modlitwy do Boga i pragnienie jej spełnienia.
Kolekta nazywana jest często „modlitwą dnia”, ponieważ w niej jasno ukazuje się tajemnica danego święta lub okresu, w którym sprawujemy liturgię i w ten sposób staje się ona drogowskazem na dany dzień. Kolekta swoją strukturą pokazuje nam, jak mamy się modlić i przyczynia się do wzrostu życia chrześcijańskiego. Znam niejedną pracę magisterską, której tematem była refleksja nad kolektami danego okresu liturgicznego. Rozważanie poszczególnych kolekt to prawdziwa szkoła przeżywania roku liturgicznego, to wnikanie w historię zbawienia, autentyczny wykład prawd wiary, katecheza wprowadzająca w Misterium Chrystusa.
Na zakończenie więc ku refleksji kolekta z niedzieli w oktawie Wielkanocy, zwanej dziś Niedzielą Miłosierdzia Bożego: „Boże zawsze miłosierny, Ty przez doroczną uroczystość wielkanocną umacniasz wiarę Twojego ludu, pomnóż łaskę, której udzieliłeś, abyśmy wszyscy głębiej pojęli, jak wielki jest chrzest, przez który zostaliśmy oczyszczeni, jak potężny jest Duch, przez którego zostaliśmy odrodzeni, i jak cenna jest Krew, przez którą zostaliśmy odkupieni. Przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa, który z Tobą żyje i króluje na wieki wieków. Amen.”